Διαχείριση εδάφους Ελαιώνα

Η επιτυχία ενός ελαιώνα εξαρτάται από το φυσικό περιβάλλον, την επιλογή κατάλληλου χωραφιού και ποικιλιών που μπορούν να προσαρμοστούν τοπικά, καθώς και την εφαρμογή των κατάλληλων τεχνικών καλλιέργειας. Ιδιαίτερα το έδαφος είναι ένα σημείο κλειδί που ορισμένοι καλλιεργητές παραβλέπουν, και στη συνέχεια αναρωτιούνται για ποιο λόγο έχουν μειωμένες αποδόσεις, όταν κάποιοι άλλοι ελαιοκαλλιεργητές στην ίδια περιοχή παίρνουν θεαματικά μεγαλύτερες αποδόσεις έχοντας επιλέξει την ίδια ακριβώς ποικιλία.

Επιλογή Αγροτεμαχίου για Νέου Ελαιώνα

Τα ελαιόδεντρα που είναι εγκατεστημένα σε επίπεδες τοποθεσίες και περιοχές που περιβάλλονται από λόφους εκτίθενται στους παγετούς της άνοιξης και διατρέχουν επίσης τον κίνδυνο σοβαρής ζημίας από παγετό κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Ένα χωράφι με ελαφρώς καθοδική κλίση, που να καταλήγει σε μια επίπεδη επιφάνεια, όπου τα ψυχρά ρεύματα μπορούν να ξεφύγουν εύκολα, είναι συνήθως ένα κατάλληλο μέρος για την εγκατάσταση του ελαιώνα. Εντελώς επίπεδα χωράφια όπου δεν αναφέρονται παγετοί ή κρύοι άνεμοι είναι επίσης κατάλληλα. Το μέσο ελαιόδεντρο χρειάζεται αρκετό ηλιακό φως για να παράγει μια καλή απόδοση. Επίσης, μισεί την υπερβολική υγρασία του εδάφους. Κατά συνέπεια, ο ελαιοκαλλιεργητής πρέπει να επιλέξει ένα καλά στραγγιζόμενο έδαφος, όπου το νερό της βροχής δεν μπορεί εύκολα να λιμνάσει.

Διαχείριση Εδάφους σε Νέους Ελαιώνες 

Προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος έκθεσης σε διάφορα παθογόνα, το έδαφος καλό είναι να φυλάσσεται σε αγρανάπαυση για 2-3 χρόνια πριν φυτέψουμε τα νεαρά μας ελαιόδεντρα. Στη συνέχεια, το φθινόπωρο της προηγούμενης χρονιάς πριν τη φύτευση των δέντρων ελιάς, μπορούμε να σπείρουμε το χωράφι με βίκο, και να το ενσωματώσουμε στο έδαφος λίγους μήνες αργότερα. Αυτό θα περιορίσει αρκετά κάποια επιβλαβή πολυετή ζιζάνια και θα δώσει στο έδαφός μας φυσικό λίπασμα. 

Στη συνέχεια, προκειμένου να εγκατασταθεί ένας αρδεύσιμος ελαιώνας σε ανώμαλο έδαφος, πρέπει πρώτα να ισιώσουμε το έδαφος. Η ισοπέδωση αυτή γίνεται πριν από το βαθύ όργωμα. Το βαθύ όργωμα των 45-50 εκ. στοχεύει κυρίως στην καταστροφή των πολυετών ζιζανίων που έχουν απομείνει. Επίσης, αναμοχλεύει το έδαφος, γεγονός που συμβάλλει στην καλύτερη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των νεαρών δέντρων. Ωστόσο, πριν από το όργωμα, είναι καλό να γίνει μια βασική ανάλυση εδάφους και, ανάλογα με τα αποτελέσματά της, να προσδιοριστεί ο τύπος και η ποσότητα των βασικών χημικών λιπασμάτων που απαιτούνται για τη βελτίωση του εδάφους (ζητήστε συμβουλή από έναν τοπικό αδειούχο γεωπόνο). Σε πολλές περιπτώσεις, οι αγρότες προσθέτουν 2 έως 3 τόνους κοπριάς ανά στρέμμα.  Γενικότερα κατά την προετοιμασία εδάφους για την φύτευση δέντρων ελιάς, αποφεύγουμε τη χρήση βαρέων σκαπτικών και δισκάροτρων.

Πριν όμως εφαρμόσουμε οποιαδήποτε παρέμβαση στον ελαιώνα μας, πρέπει να ελέγξουμε τις φυσικές ιδιότητες του εδάφους, καθώς και τα επίπεδα διαθέσιμων θρεπτικών ουσιών. Οι αριθμοί αυτοί επηρεάζουν διάφορες άλλες μεταβλητές που τελικά επηρεάζουν την απόδοσή μας. Έτσι, η γνώση τους είναι χρήσιμη για την αντιμετώπιση της έλλειψης ή της υπερβολικής συγκέντρωσης κάποιου συστατικού και για την αποφυγή του στρες των δέντρων. Δύο πολύ ενδιαφέρουσες παράμετροι είναι το pH του εδάφους και η περιεκτικότητα του εδάφους σε ασβέστιο, διότι και οι δύο επηρεάζουν την απορρόφηση ορισμένων θρεπτικών ουσιών που προστίθενται στο έδαφος από λιπάσματα. Το βέλτιστο pH για το ελαιόδεντρο είναι περίπου 6,5, αλλά το μέσο δέντρο ελιάς μπορεί να δίνει αξιοπρεπείς αποδόσεις σε εδάφη με pH από 5,5 έως 8. Μια συνηθισμένη δράση για τη διόρθωση του pH του εδάφους πριν από τη φύτευση νέων ελαιόδεντρων είναι η προσθήκη ασβέστη στο έδαφος (συμβουλευτείτε τον τοπικό σας αδειούχο γεωπόνο).

Διαχείριση εδάφους σε ελαιώνες με ώριμα δέντρα 7-8 ετών και άνω

Είναι γνωστό ότι χρειάζονται 500 έως 1.000 χρόνια για τη δημιουργία μίας στρώσης εδάφους πάχους 2,5 εκατοστών. Αρκετές σύγχρονες καλλιέργειες προκαλούν πολύ γρήγορα διάβρωση εδάφους. Η διάβρωση του εδάφους προκαλεί μειωμένη γονιμότητα, καθίζηση στα υδάτινα σώματα και αρνητικές αλλαγές στη φυσική γεωγραφία. Το έδαφος θεωρείται μη ανανεώσιμος πόρος. Συνεπώς, το έδαφος είναι κάτι τόσο πολύτιμο, και δυστυχώς πολλές φορές το βλέπουμε σαν κάτι δεδομένο και σταθερό. Οι ελαιοκαλλιεργητές μπορούν σε τακτά χρονικά διαστήματα να προχωρήσουν σε κάποιες ενέργειες οι οποίες θα βοηθήσουν το έδαφος να ανακτήσει την επιθυμητή φυσικοχημική δομή, και συνεπώς να αποδίδει ικανοποιητικά όσον αφορά τη γονιμότητα, τη συγκράτηση υγρασίας, την αποφυγή πλημμυρών κτλ. Η προσπάθεια για βελτίωση του εδάφους είναι συνεχής και δε μπορεί να επιτευχθεί με μία και μόνο ενέργεια. Χρειάζονται διαφορετικές ενέργειες, κάποιες από αυτές σε ετήσια βάση, και κάποιες άλλες κάθε 3 με 4 χρόνια. 

Αρκετοί καλλιεργητές, όταν πλέον τα δέντρα τους μπουν στη φάση ωριμότητας, χρησιμοποιούν καλά χωνεμένη κοπριά κάθε 3 με 4 χρόνια, παράλληλα βέβαια με τις ετήσιες λιπάνσεις. Πιο συγκεκριμένα, ρίχνουν περιμετρικά κάθε ώριμου δέντρου περίπου 30 κιλά χωνεμένης κοπριάς ανά τρία χρόνια. Ρίχνουν την κοπριά περιφερειακά του κορμού, κρατώντας όμως 50 εκατοστά απόσταση από τον κορμό. Στη συνέχεια προσεκτικά οργώνουν και ενσωματώνουν την κοπριά στο έδαφος. Η ενέργεια αυτή βελτιώνει τις εδαφικές συνθήκες, όπως η συνοχή σε ελαφρά εδάφη. Επίσης, βελτιώνει την υφή των βαρέων εδαφών, διατηρεί την υγρασία του εδάφους, αυξάνει την υδατοχωρητικότητα, ενεργοποιεί τους μικροοργανισμούς του εδάφους και αυξάνει την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών.

Η χλωρή λίπανση

Η μέθοδος της χλωρής λίπανσης στον ελαιώνα γίνεται τα τελευταία χρόνια ολοένα και πιο δημοφιλής στη χώρα μας. Η χλωρή λίπανση ξεκινάει με τη σπορά κάποιου ετήσιου ή πολυετούς φυτού (βίκος, μηδική, κτηνοτροφικό κουκί) εντός του ελαιώνα αμέσως μετά τη συγκομιδή. Λίγο πριν φτάσει το ψυχανθές στην πλήρη άνθιση, το ενσωματώνουμε στο έδαφος. Η μέθοδος αυτή βελτιώνει την γονιμότητα του εδάφους και την εδαφική δομή. Αυξάνει την απορρόφηση του νερού και την ικανότητα συγκράτησης της εδαφικής υγρασίας. Επίσης, η μέθοδος αυτή βοηθάει τα μέγιστα στην καταπολέµηση των πολυετών επιβλαβών ζιζανίων (ιδιαίτερα αν σπείρουμε βίκο). Τα ψυχανθή που εμπλουτίζουν το έδαφος με άζωτο, όπως βίκος, μηδική, τριφύλλι έρπον, λούπινο, κτηνοτροφικό κουκί και μπιζέλι κ.α. χρησιµοποιούνται κατά κόρον στη χλωρή λίπανση της ελιάς. Επίσης, χρησιμοποιούνται μερικώς και δηµητριακά όπως βρώµη και κριθάρι. Επειδή τα φυτά αυτά απορροφούν σηµαντικές ποσότητες  θρεπτικών στοιχείων, η ενσωµάτωση τους στο έδαφος προσδίδει σε αυτό άμεσα διαθέσιμα θρεπτικά στοιχεία. Σε περίπτωση που ο παραγωγός προχωρήσει σε χλωρά λίπανση, είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσει πολλαπλασιαστικό υλικό που να μην ανήκει στην κατηγορία των Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών. 

Ανακύκλωση Στοιχείων εντός του Ελαιώνα – Μη απομάκρυνση κομμένου ξύλου

Μία άλλη τεχνική βελτίωσης του εδάφους που επίσης κερδίζει έδαφος τα τελευταία χρόνια είναι η εξής: Όταν κλαδεύουμε, αντί να απομακρύνουμε τα κομμένα κλαδιά ή να τα κάψουμε, αυτό που κάνουμε είναι να τα θρυμματίζουμε με ειδικά μηχανήματα, και να εναποθέτουμε τα πριονίδια στον ελαιώνα. Κάτι τέτοιο έχει ευεργετικές επιδράσεις, καθώς έχει υπολογιστεί ότι για κάθε 1000 kg κλαδιών με υγρασία 50% που ενσωματώνονται στο έδαφος, προστίθενται σε αυτό 4kg αζώτου, 0,5kg φωσφόρου, 4kg καλίου, 5kg ασβεστίου και 1kg µαγνησίου (Amirante et al., 2002). Αποφεύγεται έτσι η ανάγκη επιπλέον προσθήκης χημικών λιπασμάτων. Έχουμε δηλαδή τις ελάχιστες δυνατές εισροές και εκροές και προωθούμε την ανακύκλωση των στοιχείων εντός του ελαιώνα. Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις που τα κομμένα κλαδιά πρέπει άμεσα να απομακρυνθούν από έναν ελαιώνα, σε περίπτωση προσβολής από κάποια ασθένεια ή εχθρό.

Η εταιρία STIHL διαθέτει μια σειρά βενζινοκίνητων τεμαχιστών κλαδιών, οι οποίοι με ένα μικρό κόστος θα σας βοηθήσουν στην προσπάθεια αυτή. Όταν πρόκειται για επεξεργασία μεγάλων ποσοτήτων κομμένου υλικού χωρίς ταυτόχρονα να υπάρχει ανάγκη για ηλεκτρική σύνδεση, οι ιδιαίτερα δυνατοί βενζινοκινητήρες της STIHL είναι οι πιο κατάλληλοι και για μεγάλα και χοντρά κλαδιά όπως της ελιάς. Το ειδικό σύστημα μαχαιριών τύπου σάντουιτς στον τεμαχιστή STIHL GH 460 αποκόπτει το υλικό με ελάχιστους κραδασμούς. Οι πρόσθετες λεπίδες τεμαχίζουν τέλεια το υλικό και διασφαλίζουν ότι ο θάλαμος τεμαχισμού παραμένει καθαρός. Τα μεγάλα ελαστικά του βελτιώνουν τη συνολική ευελιξία και παρέχουν εύκολη κίνηση για τον βενζινοκίνητο τεμαχιστή STIHL, ενώ το φαρδύ πλαίσιο τροχών εξασφαλίζει σταθερότητα και εύκολη μεταφορά.

Πηγή: wikifarmer.com/el