Επαγγελματική υπαίθρια καλλιέργεια τομάτας

Περίληψη

Στην Ελλάδα, η τομάτα καλλιεργείται σε πολύ μεγάλη κλίμακα. Κύριες ντοματοπαραγωγικές περιοχές είναι η Κρήτη, η Κεντρική Μακεδονία και η Πρέβεζα (σε επιτραπέζιες ποικιλίες), ενώ στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Πελοποννήσου (Ηλεία, Αχαΐα, Μαγνησία) και λιγότερο πλέον στη Θεσσαλία καλλιεργείται βιομηχανική τομάτα. Σε μικρότερη κλίμακα, η ντομάτα καλλιεργείται από χιλιάδες παραγωγούς σε όλη την Ελλάδα, από όπου έχουν προκύψει και παραδοσιακές ποικιλίες (π.χ. Τοματάκι Σαντορίνης). 

Η καλλιέργεια ντομάτας – αν γίνει με ορθολογικά και σε κλιμακωτή βάση – μπορεί να αποτελέσει καλή πηγή εισοδήματος. Με λίγα λόγια, η ντομάτα είναι ένα πολυετές φυτό, αλλά οι καλλιεργητές στις περισσότερες περιπτώσεις το αντιμετωπίζουν ως ετήσιο. Οι περισσότεροι παραγωγοί ξεκινούν την καλλιέργεια από σπόρο (υβρίδια) σε προστατευμένο εσωτερικό περιβάλλον. Καθώς περιμένουν τα νεαρά φυτά να αναπτυχθούν και να είναι έτοιμα για μεταφύτευση (συνήθως 30-50 ημέρες), ετοιμάζουν το έδαφος. Οργώνουν τη γη, αφαιρούν τυχόν προηγούμενα υπολείμματα καλλιέργειας και αρκετοί από αυτούς τοποθετούν ένα μαύρο πλαστικό φιλμ στο έδαφος. Η μαύρη αυτή μεμβράνη όχι μόνο βοηθά το έδαφος να ζεσταθεί, αλλά ελέγχει και τα ζιζάνια. Επίσης, πριν τη μεταφύτευση σχεδιάζουν και τοποθετούν το σύστημα άρδευσης που συνήθως είναι με σταγόνα.

Όταν είναι έτοιμοι για μεταφύτευση, κάνουν μικρές τρύπες στο πλαστικό φιλμ, και φυτεύουν τα φυτά. Λίπανση, Άρδευση με σταγόνες και Διαχείριση των ζιζανίων εφαρμόζονται στις περισσότερες περιπτώσεις. Όταν τα φυτά φτάνουν σε ύψος 40 cm, οι περισσότεροι καλλιεργητές χρησιμοποιούν πασσάλους στήριξης κυρίως σε μη καθορισμένης ανάπτυξης ντομάτες.  Διαφορετικά τα φυτά θα πέσουν κάτω από το βάρος (αυτό δεν ισχύει φυσικά για βιομηχανική τομάτα). Σε κάποιες ποικιλίες είναι πιθανό να εφαρμόσουν επίσης και αραίωση καρπών. Οι παραγωγοί δηλαδή αφαιρούν κάποιους καρπούς σε αρχικό στάδιο ανάπτυξης, προκειμένου να ενθαρρύνουν το φυτό να διανέμει τους πόρους του σε λιγότερες, αλλά μεγαλύτερες και πιο γευστικές ντομάτες. 

Οι περισσότερες ποικιλίες τομάτας μπορούν να συλλεχθούν 7-10 εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση. Ο χρόνος από τη φύτευση έως τη συγκομιδή εξαρτάται από την ποικιλία, τις κλιματικές συνθήκες και την ηλικία των φυτών κατά τη μεταφύτευση. Η συγκομιδή γίνεται  χειρωνακτικά με ψαλίδια ή μαχαίρια και εκτελείται συνήθως σε 2-3 συνεδρίες την εβδομάδα. Στη βιομηχανική τομάτα, η συγκομιδή γίνεται μηχανικά μία και έξω, καθώς το μηχάνημα συλλογής που είναι προσκολλημένο στο τρακτέρ καταστρέφει ολοκληρωτικά το φυτό. 

Μετά τη συγκομιδή, οι παραγωγοί καταστρέφουν τα υπολείμματα της καλλιέργειας. Η αμειψισπορά είναι πολύ βασικός παράγοντας. Όταν υπάρχει δυνατότητα, εναλλάσουν την καλλιέργεια (με λάχανα, καλαμπόκι, όσπρια και άλλα), προκειμένου να καταπολεμήσουν τις ασθένειες και να αποτρέψουν την εξάντληση του εδάφους.

Επαγγελματική υπαίθρια καλλιέργεια τομάτας

Πλήρης οδηγός καλλιέργειας

Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο περιοριστικός παράγοντας στην καλλιέργεια της υπαίθριας τομάτας είναι η θερμοκρασία. Το φυτό ευδοκιμεί σε μέσες θερμοκρασίες από 18 έως 26 °C, ενώ η θερμοκρασία του εδάφους δεν πρέπει να πέσει κάτω από 14 °C. Χαμηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια των σταδίων ανάπτυξης θα αναστείλουν πιθανώς τη διαδικασία, καθιστώντας σχεδόν αδύνατη την ανάκαμψη των σοκαρισμένων φυτών. 

 

Είναι ζωτικής σημασίας να αποφασίσουμε την καλλιεργούμενη μέθοδο καθώς και τις ποικιλίες ντομάτας που ευδοκιμούν στην περιοχή μας. Υπάρχουν 3 μέθοδοι καλλιέργειας ντομάτας: Καλλιέργεια από σπόρο, καλλιέργεια από αυτόριζα φυτά και καλλιέργεια από εμβολιασμένα σπορόφυτα.

Καλλιέργεια τομάτας από σπόρο

Οι ντομάτες είναι φυτά θερμής καλλιεργητικής περιόδου. Χρειάζονται κατά μέσο όρο 7-10 εβδομάδες από τη μεταφύτευση μέχρι την ωρίμανση. Ωστόσο, εάν σχεδιάζετε να καλλιεργήσετε ντομάτες από σπόρο, υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που πρέπει να γνωρίζετε. Πρώτον, οι σπόροι τομάτας απαιτούν θερμοκρασία εδάφους τουλάχιστον 21 °C για να βλαστήσουν. Δεύτερον, είναι πολύ σημαντικό για τους σπόρους να έχουν βέλτιστα επίπεδα υγρασίας για να βλαστήσουν. Η υπερβολική υγρασία μπορεί να είναι καταστροφική. Οι παραγωγοί σε περιοχές με κίνδυνο παγετού προτιμούν να σπείρουν τους σπόρους σε σπορεία κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες και στη συνέχεια να τα μεταφέρουν στις τελικές τους θέσεις. Κατά μέσο όρο, χρειαζόμαστε 12-15 γραμμάρια σπόρου για κάθε στρέμμα τελικής καλλιέργειας. 

Καλλιέργεια ντομάτας από αυτόριζα φυτά

Μια άλλη μέθοδος είναι η καλλιέργεια ντομάτας από αυτόριζα φυτά. Εάν ακολουθήσουμε αυτή τη μέθοδο, είναι σημαντικό να επιλέξουμε προσεκτικά την ποικιλία της ντομάτας που πρόκειται να φυτέψουμε. Αν για παράδειγμα τα χωράφια στην περιοχή μας έχουν προβλήματα με ασθένειες, παράσιτα, ακραία επίπεδα pH ή αλατότητας, τότε δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν όλες οι ποικιλίες. Ορισμένες ποικιλίες είναι ανθεκτικές σε ορισμένους από αυτούς τους παράγοντες, ενώ άλλες όχι. 

Καλλιέργεια τομάτας από εμβολιασμένα σπορόφυτα

Σήμερα, ένα σημαντικό μέρος των παραγωγών χρησιμοποιεί εμβολιασμένα φυτά τομάτας. Με πολύ απλά λόγια, ο εμβολιασμός είναι μια κοινώς χρησιμοποιούμενη τεχνική με την οποία συνδυάζουμε μέρη από δύο διαφορετικά φυτά, έτσι ώστε να αναπτυχθούν ως ένα ενιαίο φυτό. Το ανώτερο τμήμα του πρώτου φυτού ονομάζεται εμβόλιο και αναπτύσσεται στο ριζικό σύστημα του δεύτερου φυτού, το οποίο ονομάζεται υποκείμενο. Τελικά, έχουμε ένα φυτό που συνδυάζει όλα τα πλεονεκτήματα των διαφορετικών μερών του. Κάποιοι έμπειροι παραγωγοί με εξειδικευμένες γνώσεις αναπτύσσουν μόνοι τους από σπόρο τόσο το φυτό που θα αποτελέσει το υποκείμενο όσο και το φυτό που θα αποτελέσει το εμβόλιο. Στη συνέχεια, εκτελούν τον εμβολιασμό. Άλλοι αγοράζουν πιστοποιημένα εμβολιασμένα φυτά από φυτώρια. 

Απαιτήσεις και προετοιμασία εδάφους για καλλιέργεια ντομάτας

 

Οι ντομάτες δεν έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις και αναπτύσσονται καλά σε ποικίλα εδάφη. Ωστόσο, το φυτό προτιμά μέσης σύστασης έως αμμώδη εδάφη με κατάλληλο αερισμό και αποστράγγιση. Είναι ένα ευαίσθητο φυτό τόσο στην ξηρασία όσο και σε συνθήκες υπερβολικής υγρασίας. Τα βέλτιστα επίπεδα pΗ κυμαίνονται από 6 έως 6,5.

Η βασική προετοιμασία του εδάφους ξεκινά κάποιες εβδομάδες πριν από τη μεταφύτευση τομάτας. Οι αγρότες αφαιρούν τυχόν προηγούμενα υπολείμματα καλλιέργειας και ζιζάνια και οργώνουν καλά σε βάθος κοντά στα 60 εκατοστά. Το όργωμα βελτιώνει τον αερισμό του εδάφους και την αποστράγγιση, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να αφαιρέσουμε πετρώματα και άλλα ανεπιθύμητα υλικά από το έδαφος. Μετά από λίγες μέρες και εάν το έδαφος έχει τα κατάλληλα επίπεδα υγρασίας, είναι στο ρώγο του, οι μικροί παραγωγοί επεμβαίνουν ξανά με σκαπτική φρέζα. Η εταιρία STIHL διαθέτει μια μεγάλη γκάμα από σκαπτικές φρέζες με ισχυρό κινητήρα και μεγάλη διάρκεια ζωής, που θα σας βοηθήσουν στις δύσκολες εργασίες του κτήματος. 

Είναι σημαντικό να αφήσετε το έδαφος ψιλοχωματισμένο χωρίς κρούστα και μεγάλα κομμάτια, γιατί προκαλούν προβλήματα στις ρίζες των φυτών. Μια εβδομάδα αργότερα, πολλοί γεωργοί εφαρμόζουν μια βασική λίπανση πριν από τη φύτευση, όπως κοπριά ή κάποιο συνθετικό εμπορικό λίπασμα, πάντοτε μετά από ανάλυση εδάφους και ποτέ χωρίς συνταγή και επίβλεψη γεωπόνου. Οι περισσότεροι παραγωγοί ενσωματώνουν τη βασική λίπανση τη μέρα του φρεζαρίσματος. Ορισμένοι προτιμούν να εφαρμόζουν τη βασική λίπανση μόνο στις γραμμές φύτευσης, ενώ άλλοι σε ολόκληρο το χωράφι. Φυσικά, η πρώτη μέθοδος είναι οικονομικά περισσότερο ωφέλιμη. Την επόμενη μέρα είναι ίσως η κατάλληλη στιγμή για να εγκαταστήσουμε τους σωλήνες άρδευσης. Το επόμενο και σημαντικότερο βήμα (ειδικά σε χώρες με μη βέλτιστη θερμοκρασία εδάφους κατά τη διάρκεια της περιόδου φύτευσης) είναι η γραμμική επικάλυψη πολυαιθυλενίου. Πολλοί παραγωγοί καλύπτουν τις σειρές με μαύρη ή πράσινη μεμβράνη υπέρυθρης – εκπομπής (IRT) ή μαύρη πλαστική μεμβράνη. Χρησιμοποιούν αυτή την τεχνική, προκειμένου να διατηρήσουν τη θερμοκρασία της ζώνης στη ρίζα σε βέλτιστα επίπεδα (πάνω από 21 °C) καθώς και να αποτρέψουν την ανάπτυξη ζιζανίων.

Φύτευση τομάτας και αποστάσεις φύτευσης

Στη χώρα μας, η καταλληλότερη εποχή για φύτευση υπαίθριας τομάτας είναι συνήθως η μέση της άνοιξης. Πιο συγκεκριμένα, στις περισσότερες περιπτώσεις φυτεύεται περίπου τον Απρίλιο. Ωστόσο, σε κάποιες περιοχές της νότιας χώρας όπου οι θερμοκρασίες είναι αρκετά υψηλές,  η φύτευση μπορεί να γίνει σίγουρα και πιο νωρίς. Από την άλλη, στις βόρειες περιοχές η φύτευση γίνεται συνήθως το Μάιο ή και αργότερα. Ειδικά η ποικιλία ντομάτας Αγίου Πέτρου, μεταφυτεύεται περίπου στις 25-30 Ιουνίου σε αρκετές περιοχές. Υπάρχουν και άλλες όψιμες ποικιλίες που φυτεύονται αρκετά αργά και συγκομίζονται έως και το Νοέμβριο – Δεκέμβριο στη χώρα μας.   

Συνήθως, τα φυτά στην υπαίθρια καλλιέργεια υφίστανται σκληραγώγηση πριν τη μεταφύτευση. Η σκληραγώγηση πρακτικά είναι ένα είδος τεχνητού ελαφρού στρες που μπορεί να περιλαμβάνει θερμοκρασιακή αλλαγή ή και άλλες τεχνικές και γίνεται για να προσαρμοστεί καλύτερα το φυτό στις νέες συνθήκες. Συνήθως, οι παραγωγοί προκαλούν υδατικό στρες μειώνοντας σταδιακά την παροχή νερού στα φυτά. Λίγες ώρες πριν τη μεταφύτευση (13-15 ώρες) η παροχή νερού σταματά εντελώς και ξεκινά πάλι κατά τη μεταφύτευση. Οι ντομάτες παραμένουν σε σπορεία 30-50 ημέρες και κατόπιν μεταφυτεύονται στις τελικές τους θέσεις. Ο χρόνος εξαρτάται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες και την ένταση του ηλιακού φωτός. Οι γεωργοί προτιμούν γενικά τα σπορόφυτα ηλικίας από 3 έως 6 εβδομάδες. Σε αυτό το στάδιο, τα φυτά έχουν ύψος 20 εκατοστά κατά μέσο όρο και έχουν αναπτύξει 3-5 πραγματικά φύλλα. 

Μετά από όλα τα στάδια της προετοιμασίας (όργωμα, βασική λίπανση, εγκατάσταση του συστήματος άρδευσης και κάλυψη πλαστικού φιλμ), μπορούμε να προχωρήσουμε με τη μεταφύτευση. Οι καλλιεργητές επισημαίνουν τα ακριβή σημεία στο φιλμ πολυαιθυλενίου ή στο χώμα όπου θα φυτέψουν τα νεαρά φυτά. Στη συνέχεια, ανοίγουν τρύπες στο πλαστικό και φυτεύουν τα φυτά. Είναι σημαντικό να φυτέψετε τα φυτά στο ίδιο βάθος με αυτό που είχαν στο φυτώριο για να αποτραπούν τραυματισμοί.

Συνήθως, οι παραγωγοί στην υπαίθρια καλλιέργεια προτιμούν φύτευση σε μονές σειρές με μέση απόσταση 0,3 – 0,6 m μεταξύ των φυτών στη σειρά και 0,8 έως 1,3 m μεταξύ των σειρών. Στις διπλές γραμμές, κρατούν ίσες αποστάσεις μεταξύ των φυτών στη γραμμή, απόσταση 45cm σειρά από σειρά στο ζευγάρι και 120cm μεταξύ των ζευγαριών. Σύμφωνα με αυτά τα πρότυπα, θα έχουμε περίπου 1500-3000 φυτά ανά στρέμμα. Οι αποστάσεις και ο αριθμός των φυτών εξαρτώνται από την ποικιλία της τομάτας, τις περιβαλλοντικές συνθήκες, το σύστημα άρδευσης, και φυσικά τους στόχους σε απόδοση του παραγωγού. (1 εκτάριο = 10 στρέμματα = 10.000 τετραγωνικά μέτρα).

Κλάδεμα τομάτας

Το κλάδεμα είναι μια από τις σημαντικότερες γεωργικές πρακτικές της αναρριχώμενης κυρίως τομάτας, παρέχοντας αρκετά πλεονεκτήματα. Πρώτα απ’ όλα, το κλάδεμα επιτρέπει στους αγρότες να ελέγχουν καλύτερα τη βλάστηση και την παραγωγή του φυτού δημιουργώντας ισορροπία. Επιπλέον, διευκολύνει τον αερισμό του φυτού, αποτρέποντας την εμφάνιση παθογόνων. Η συγκομιδή και οι άλλες επεμβάσεις (ψεκασμοί πάσης φύσεως) γίνονται πολύ πιο εύκολα. 

Γενικά, οι ακλάδευτες ντομάτες σταματούν να παράγουν επαρκείς ποσότητες εμπορεύσιμων καρπών μετά από κάποιο χρόνο. Αυτό που είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό είναι ότι δε χρειάζονται όλες οι τομάτες το ίδιο κλάδεμα. Γενικά έχουμε δύο βασικούς τύπους ντομάτας, καθορισμένης και ακαθόριστης ανάπτυξης. Οι ακαθόριστες ποικιλίες χρειάζονται βαρύτερα κλαδέματα από τις καθορισμένες για να αναπτυχθούν σωστά. Η βασική διαδικασία κλαδέματος περιλαμβάνει την αφαίρεση των περιφερικών στελεχών και ανάπτυξη μόνο του κύριου βλαστού. Με αυτό τον τρόπο το φυτό γίνεται μονοστέλεχο και αναπτύσσεται μόνο κατακόρυφα.

Μια άλλη τεχνική είναι η κορυφολόγηση του φυτού στα αρχικά στάδια ανάπτυξής του, ακολουθούμενη από την αφαίρεση των περιφερικών στελεχών εκτός από 2-4. Έτσι το φυτό αναπτύσσει 2-4 βασικά στελέχη.

Οι περισσότεροι παραγωγοί εφαρμόζουν επίσης αραίωση, αφαιρώντας τους βλαστούς που αναπτύσσονται μεταξύ του στελέχους και του φυλλώματος. Προσοχή να μην κόψετε το βλαστό πολύ κοντά στο στέλεχος. Καλό θα είναι να αφήσετε απόσταση 4 cm για να αποφύγετε λοιμώξεις. Σημαντικό κομμάτι της εξίσωσης αποτελούν τα κλαδευτικά εργαλεία μας, τα οποία θα πρέπει να είναι σύγχρονα με στιβαρή κατασκευή, άριστη ποιότητα υλικών και εργονομία. 

Για την υπαίθρια καλλιέργεια, υπάρχουν αρκετές ποικιλίες που παρουσιάζουν περιορισμένη ανάπτυξη και δε χρειάζονται κλάδεμα. Οι αυτοκλαδευόμενες ποικιλίες χρησιμοποιούνται επίσης πολύ με πολύ καλά αποτελέσματα. 

Υποστύλωση τομάτας

Οι περισσότεροι παραγωγοί επιτραπέζιας τομάτας χρησιμοποιούν στήριξη για τις τομάτες τους. Ειδικά όταν πρόκειται για ακαθόριστης ανάπτυξης ποικιλίες, απαιτείται σχεδόν πάντα υποστύλωση. Υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα από τη χρήση αυτής της τεχνικής. Πρώτα απ’ όλα, εμποδίζονται το φύλλωμα και οι καρποί να έρθουν σε επαφή με το έδαφος, ενώ παράλληλα τα φυτά αερίζονται αποτελεσματικότερα. Επιπλέον, η συγκομιδή γίνεται πολύ πιο εύκολη. Η κατάλληλη στιγμή για να αρχίσει η στήριξη, είναι όταν οι ντομάτες έχουν φτάσει σε ύψος 40 cm. Οι αγρότες τοποθετούν πασσάλους γραμμικά δίπλα σε κάθε φυτό και δένουν τα φυτά πάνω τους με σπάγκο. Κάθετα στους πασσάλους και παράλληλα στις γραμμές τοποθετείται σύρμα ανά 30 εκατοστά για περίπου 1.5 μέτρα ύψος.

Απαιτήσεις τομάτας σε νερό – συστήματα άρδευσης ντομάτας

Μία υπαίθρια καλλιέργεια τομάτας, μπορεί να καταναλώσει κατά μέσο όρο έως και 700 mm αρδευτικού νερού σε μια καλλιεργητική περίοδο. Μεγάλο μέρος των αναγκών σε νερό στις υπαίθριες καλλιέργειες καλύπτεται από το νερό της βροχής.

Ωστόσο, οι απαιτήσεις του φυτού είναι εντελώς διαφορετικές κατά τα διάφορα στάδια ανάπτυξής του. Γενικά οι κρίσιμες περίοδοι άρδευσης στις τομάτες είναι η ανθοφορία, η καρπόδεση και η ανάπτυξη των καρπών. Πριν από αυτά τα στάδια, οι ανάγκες σε νερό είναι κατά κανόνα μικρότερες. Φυσικά, οι ανάγκες σε νερό μπορεί να είναι τελείως διαφορετικές υπό διαφορετικές καιρικές συνθήκες και συνθήκες εδάφους. Για παράδειγμα, τα βαριά αργιλώδη εδάφη χρειάζονται συνήθως λιγότερη άρδευση από ένα αμμώδες έδαφος. Σε ημέρες με βροχή όπως είναι λογικό δε χρειάζεται πότισμα ενώ σε έντονη ξηρασία το φυτό θα χρειαστεί πιθανόν μεγαλύτερες ποσότητες νερού. 

Στην Ελλάδα, αρκετοί παραγωγοί ποτίζουν τις τομάτες τους 10 λεπτά κάθε 4-5 ημέρες κατά τη διάρκεια της άνοιξης και κάθε 2-3 ημέρες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης των φυτών. Με αυτό τον τρόπο αναγκάζουν το φυτό να «αναζητήσει» το νερό του και ως αποτέλεσμα να αναπτύξει βαθύτερα το ριζικό του σύστημα. Ακολουθούν αυτό το μοτίβο μέχρι την ανάπτυξη της τρίτης ταξιανθίας. Από αυτό το σημείο και μέχρι τη συγκομιδή, αρδεύουν τα φυτά τους σε καθημερινή βάση. 

Οι παραγωγοί γενικά προτιμούν να ποτίζουν τις ντομάτες τους νωρίς το πρωί ή αργά το βράδυ. Το πότισμα του φυλλώματος θα πρέπει να αποφεύγεται. Η περίσσεια υγρασίας στο φύλλωμα παρέχει ιδανικές συνθήκες για ανάπτυξη μυκήτων. Από την άλλη πλευρά, τα φυτά που υποβάλλονται σε υδατικό στρες είναι περισσότερο ευαίσθητα σε ασθένειες. Το πιο συνηθισμένο σύστημα άρδευσης είναι η άρδευση με σταγόνες. Αρκετοί παραγωγοί χρησιμοποιούν πολλαπλών ή μιας χρήσεως σωλήνες διαμέτρου 12-20 mm με παροχή νερού 2-8 λίτρα ανά ώρα.

Λίπανση ντομάτας

Πρώτα απ ‘όλα, πρέπει να λάβετε υπόψη την κατάσταση του εδάφους του χωραφιού σας μέσω εξαμηνιαίων ή ετήσιων εδαφολογικών αναλύσεων πριν εφαρμόσετε οποιαδήποτε μέθοδο λίπανσης. Δεν υπάρχουν πανομοιότυπα χωράφια και για αυτό και κανένας δεν μπορεί να σας συμβουλεύσει ως προς τη λίπανση στο χωράφι σας, χωρίς να λάβει υπόψη τα αποτελέσματα των αναλύσεων του εδάφους σας, την ανάλυση ιστών και το ιστορικό των καλλιεργειών σας. 

Ωστόσο, θα αναφέρουμε κάποια συνηθισμένα προγράμματα λίπανσης στην τομάτα, που χρησιμοποιούνται από σημαντικό αριθμό αγροτών.

Σύμφωνα με μια πολύ γενική οδηγία, για την επίτευξη μιας καλής απόδοσης, τα φυτά χρειάζονται ανά εκτάριο (= 10 στρέμματα) κατά μέσο όρο 300 kg N, 85 kg P2O5, 480 kg K2O, 30 CaO και 18 kg MgO.

Οι αγρότες πραγματοποιούν από 0 έως 10 εφαρμογές εδαφικών λιπασμάτων σε όλη την περίοδο των 2 έως 3 μηνών από τη μεταφύτευση μέχρι τη συγκομιδή. Αρκετοί ξεκινούν με την εφαρμογή καλά χωνεμένης κοπριάς, περίπου δύο μήνες πριν από τη φύτευση. Μια εβδομάδα πριν τη φύτευση επεμβαίνουν ξανά με εφαρμογή βασικής λίπανσης με υψηλή περιεκτικότητα σε άζωτο. 

Η πιο συχνά όμως χρησιμοποιούμενη μέθοδος λίπανσης στην ντομάτα είναι η “υδρολίπανση”. Οι παραγωγοί εγχύουν υδατοδιαλυτά λιπάσματα στο σύστημα άρδευσης. Με αυτό τον τρόπο, μπορούν και παρέχουν σταδιακά και ελεγχόμενα τις θρεπτικές ουσίες και δίνουν στο φυτό τον κατάλληλο χρόνο για να τις απορροφήσει.

Λίγες μέρες μετά τη φύτευση ξεκινά η υδρολίπανση. Σε αυτό το στάδιο, εφαρμόζουν λίπασμα αζώτου-φωσφόρου-καλίου 13-40-13 ή 15-30-15, εμπλουτισμένο με ιχνοστοιχεία (μικροθρεπτικά συστατικά). Τα υψηλά επίπεδα φωσφόρου στα πρώτα στάδια θα βοηθήσουν τα φυτά να αναπτύξουν ισχυρό ριζικό σύστημα. Επιπλέον, τα μικροθρεπτικά συστατικά διευκολύνουν τα φυτά να ξεπεράσουν τις συνθήκες στρες που προκαλούνται από τη μεταφύτευση.

Συνεχίζουν τις εφαρμογές προσθέτοντας Ca κάθε 3 ημέρες μέχρι την εμφάνιση της τρίτης ταξιανθίας. Κατά τις επόμενες ημέρες, αλλάζουν την αναλογία αζώτου-φωσφόρου-καλίου στο 1-1-2. Καθώς οι καρποί φθάνουν την ωριμότητά τους, αλλάζουν εκ νέου την αναλογία σε 1-1-3. Από εδώ και πέρα, αυξάνουν τα επίπεδα του καλίου, καθώς τα φυτά χρειάζονται κάλιο για να δημιουργήσουν μεγάλες, και ορθά σχηματισμένες ντομάτες.

Σύμφωνα με ένα άλλο πρόγραμμα υδρολίπανσης, τα 4 πιο σημαντικά στάδια ανάπτυξης της τομάτας είναι τα ακόλουθα: 

1.) Στάδιο Ανάπτυξης Φυλλώματος (ημέρες 2 έως 15 από τη μεταφύτευση)

2.) Στάδιο Άνθησης (ημέρες 16 έως 30 από τη μεταφύτευση)

3.) Στάδιο Καρπόδεσης (ημέρες 31 έως 41 από τη μεταφύτευση)

4.) Στάδιο Αύξησης Βάρους Καρπού (ημέρες 42 έως συγκομιδή)

Έτσι, κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων, η συνολική χορήγηση σε κιλά ανά εκτάριο μέσω υδρολίπανσης είναι η εξής: Κατά τη διάρκεια της περιόδου 1 και 2, συνολικά σε 29 μέρες χορηγούν 16 kg N, 4 kg P2O5, 24 kg K20 και 2 kg CaO. Κατά τη διάρκεια της περιόδου 3, συνολικά σε 10 μέρες χορηγούν 6 kg N, 2 kg P2O5, 8 kg K20 και 1 kg CaO. Κατά τη διάρκεια της περιόδου 4 (αύξηση βάρους καρπού), οι ποσότητες αυξάνονται δραματικά και γίνονται 20 kg N, 6 kg P2O5, 35 kg K20 και 2 kg CaO. Οι ποσότητες αυτές είναι συνολικές (όχι ημερήσιες) και αφορούν κιλά ανά εκτάριο καλλιεργούμενης έκτασης. 

Ωστόσο, αυτά είναι απλώς κάποια παραδείγματα προγραμμάτων λίπανσης όπως παρουσιάστηκαν από επαγγελματίες παραγωγούς. Κανείς δε θα πρέπει να ακολουθήσει το πρόγραμμα λίπανσης κάποιου άλλου παραγωγού χωρίς να κάνει προσωπική έρευνα και χωρίς συμβουλή ειδικού επιστήμονα γεωπόνου. Ο έλεγχος της κατάστασης του εδάφους και του pH είναι ζωτικής σημασίας πριν από την εφαρμογή οποιασδήποτε μεθόδου λίπανσης.  

Συγκομιδή και αποθήκευση υπαίθριας ντομάτας

Η πλειοψηφία των ποικιλιών ντομάτας φτάνουν σε πλήρη ωριμότητα και είναι έτοιμες για συγκομιδή 7-10 εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση, ανάλογα με την ποικιλία, τις περιβαλλοντικές συνθήκες, την ηλικία των φυτών κατά τη φύτευση και τις τεχνικές καλλιέργειας που ακολουθεί ο κάθε παραγωγός.

Οι βιομηχανικές τομάτες (που προορίζονται για σάλτσες και κονσερβοποίηση) συλλέγονται μηχανικά μια και έξω. Στις περισσότερες περιπτώσεις (Ηλεία και Θεσσαλία), αυτό συμβαίνει την περίοδο Ιουλίου και Αυγούστου. Αντιθέτως, οι ντομάτες που θα πωληθούν για ωμή κατανάλωση (επιτραπέζιες ποικιλίες) συλλέγονται συνήθως με το χέρι, μαζί με τον κάλυκα και μέρος του ποδίσκου. Για ακόμη μία φορά, τα ψαλίδια κλαδέματος και τα γάντια που είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσουμε πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας και να συνοδεύονται από τα απαραίτητα πιστοποιητικά. Συνήθως, οι τομάτες αυτές συλλέγονται κατά τη διάρκεια ενός ή δύο σταδίων πριν από την τελική φάση ωρίμανσης. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις τομάτες που πρόκειται να μεταφερθούν για να καταναλωθούν σε μεγάλες αποστάσεις από τον τόπο παραγωγής τους. Η περίοδος συγκομιδής διαρκεί αρκετούς μήνες και συνεπώς οι αγρότες συλλέγουν καρπούς κατά μέσο όρο ανά 2-3 επισκέψεις την εβδομάδα. Στην Ελλάδα η υπαίθρια ντομάτα συλλέγεται συνήθως από Μάιο και συνεχίζεται μέχρι τον Νοέμβριο ή ακόμη και το Δεκέμβριο, κυρίως από παραγωγή όψιμων ποικιλιών σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας. 

Ντομάτα, αποδόσεις υπαίθριας καλλιέργειας

Στην Ελλάδα οι αποδόσεις στις υπαίθριες καλλιέργειες σε υποστυλωμένα φυτά κυμαίνονται κατά μέσο όρο στους 6-10 τόνους ανά στρέμμα. Οι καθορισμένης ανάπτυξης ποικιλίες ωστόσο συνήθως δε δίνουν πάνω από 3-5 τόνους ανά στρέμμα λόγω του ότι έχουν πιο μικρό κύκλο καλλιέργειας. Η βιομηχανική υπαίθρια τομάτα από έμπειρους επαγγελματίες παραγωγούς δίνει συνήθως 6-8 τόνους ανά στρέμμα. Αυτές είναι μέσες αποδόσεις και σίγουρα υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις προς τα πάνω ή προς τα κάτω σε πολλές περιπτώσεις. 

Οι ντομάτες κατηγοριοποιούνται ανάλογα με το μέγεθος, το σχήμα και τη γενική τους κατάσταση. Έπειτα, μεταφέρονται σε κρύους θαλάμους αλλά όχι σε συνθήκες κατάψυξης, έτσι ώστε να αποφευχθεί πιθανή απώλεια βάρους. Οι ντομάτες μπορούν να αποθηκευτούν και σε ψυχρότερες συνθήκες (4 °C) υπό την προϋπόθεση ότι έχουν συλλεχθεί κατά τη διάρκεια των τελικών σταδίων ωρίμανσής τους. Αν όχι, οι ντομάτες είναι πιθανό να μην καταφέρουν να ωριμάσουν επαρκώς και κατά πάσα πιθανότητα δε θα καταφέρουν να κοκκινίσουν. Ο λόγος έγκειται στο γεγονός ότι οι ουσίες που ευθύνονται για το κόκκινο χρώμα σταματούν να παράγονται σε χαμηλές θερμοκρασίες.

Συχνές τροφοπενίες στη ντομάτα

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι κάποια έλλειψη θρεπτικού συστατικού στο φυτό δεν έχει απαραίτητα ως προϋπόθεση την έλλειψη του συγκεκριμένου θρεπτικού αυτού συστατικού και από το έδαφος. Οι τροφοπενίες στα φυτά εμφανίζονται ως αποτέλεσμα διαφόρων περιβαλλοντικών ή καλλιεργητικών παραγόντων που οδηγούν σε ανικανότητα απορρόφησης των θρεπτικών στοιχείων από τα φυτά. Για να είναι σε θέση να γνωρίζουν το λόγο που το φυτό παρουσιάζει έλλειψη κάποιου θρεπτικού στοιχείου, οι παραγωγοί θα πρέπει να προβούν σε ανάλυση τόσο του εδάφους, σε περίπτωση που η έλλειψη οφείλεται σε αυτό, όσο και σε φυλλοδιαγνωστική. Μόνο μετά τη λήψη των αποτελεσμάτων από το εργαστήριο θα είναι σε θέση να συζητήσουν με έναν γεωπόνο για τη λύση του προβλήματος.

Τροφοπενία αζώτου

Τα φυτά ντομάτας με έλλειψη Ν εκφράζουν το πρόβλημά τους με συμπτώματα όπως χλώρωση των παλαιότερων φύλλων. Αρχίζουμε να παρατηρούμε κίτρινα φύλλα στο κατώτερο τμήμα του φυλλώματος αμέσως μετά την έναρξη της ανεπάρκειας. Λίγες μέρες αργότερα, ολόκληρο το φυτό γίνεται ανοιχτό πράσινο και συχνά παρουσιάζει μειωμένη ανάπτυξη. Οι λόγοι για μια τέτοια ανεπάρκεια μπορεί να είναι διάφοροι, όπως π.χ. αυξημένα επίπεδα καλίου ή φωσφόρου (δρουν ανταγωνιστικά) ή αυξημένα επίπεδα υγρασίας στο έδαφος.

Τροφοπενία καλίου

Τα συμπτώματα της έλλειψης καλίου εμφανίζονται τις περισσότερες φορές με χαρακτηριστική μεσονεύρια χλώρωση σε συνδυασμό με περιφερικό κάψιμο που αρχίζει από το κάτω μέρος του φυτού. Το παλαιότερο φύλλωμα μαραίνεται και καφετιάζει παρομοιάζοντας κάψιμο με φλόγα. Κάποιοι από τους λόγους που το φυτό παρουσιάζει έλλειψη καλίου είναι η πιθανή υπερβολική οργανική ουσία, τα αυξημένα επιπέδων μαγνησίου ή ασβεστίου, εκτεταμένη ξηρασία, χαμηλά επίπεδα pΗ, αυξημένα επίπεδα EC ή χαμηλές θερμοκρασίες.

Τροφοπενία ασβεστίου

Το συνηθέστερα αναγνωρισμένο σύμπτωμα που προκαλείται από την έλλειψη Ca είναι ξηρή σήψη της κορυφής του καρπού. Με αυτό αναφερόμαστε σε μια πεπλατυσμένη καφέ περιοχή στην κάτω επιφάνεια του καρπού, που μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε στάδιο ανάπτυξης. Η εμπορική αξία των καρπών μειώνεται δραματικά υπό τέτοιες συνθήκες. Η περιοχή αυτή αποτελεί ιδανικό περιβάλλον για δευτερογενείς λοιμώξεις. Μερικές από τις αιτίες ανεπάρκειας Ca είναι: αλόγιστη χρήση αζωτούχων λιπασμάτων, τραυματισμός ριζών που καθιστά δύσκολη την απορρόφηση του ασβεστίου, διακυμάνσεις του διαθέσιμου νερού στο έδαφος, χαμηλή ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων, υπερβολικό κάλιο, μαγνήσιο ή νάτριο, καθώς και άφθονες βροχοπτώσεις.

Φυσιολογικές ανωμαλίες

Ηλιοέγκαυμα

Το ηλιοέγκαυμα, όπως υποδηλώνει το όνομα, προκαλείται από εκτεταμένη έκθεση των καρπών στον ήλιο. Οι ντομάτες αναπτύσσουν μια χαρακτηριστική κίτρινη προς λευκή περιοχή με λεπτό και ξηρό ιστό, στην επιφάνεια που είναι άμεσα εκτεθειμένη στο ηλιακό φως. Τα αίτια αυτής της ανωμαλίας είναι η απουσία βέλτιστης αναλογίας φύλλων – καρπού. 

Συστροφή φύλλων

Η συστροφή των φύλλων πιστεύεται ότι συμβαίνει λόγω της έλλειψης υγρασίας που προκαλείται από παρατεταμένη ξηρασία και αυξημένη θερμοκρασία ή παράγοντες στρες όπως βαριά κλαδέματα ή ξαφνική έντονη ανάπτυξη του φυτού. Πρόκειται για ένα κοινό πρόβλημα κυρίως στις ντομάτες που καλλιεργούνται σε θερμοκήπια.

Ρωγμές και Σκισίματα Καρπού 

Οι ρωγμές είναι τραυματισμοί του καρπού που προκαλούνται από ξαφνική και αυξημένη απορρόφηση νερού, ειδικά μετά από παρατεταμένη ξηρασία.

Εχθροί και ασθένειες ντομάτας

Εχθροί

Tuta absoluta

Λίγα χρόνια πριν, κανείς δεν είχε ακούσει για την τούτα, και τώρα αποτελεί ίσως το σημαντικότερο πρόβλημα του Έλληνα ντοματοπαραγωγού. Η Tuta absoluta προέρχεται από τη Νότια Αμερική και είναι ένα άκρως καταστροφικό λεπιδόπτερο για τις τομάτες, αν και προσβάλλει και άλλα Solanaceae όπως τις πατάτες χωρίς να προκαλεί τέτοιες εκτεταμένες βλάβες. Το έντομο εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε χώρες γύρω από τη Μεσόγειο, το 2006, ενώ σήμερα είναι ένας από τους μεγαλύτερους εφιάλτες των παραγωγών στις περισσότερες περιοχές παραγωγής τομάτας παγκοσμίως. Οι ζημιές που προκαλεί αυτό το έντομο είναι τόσο καταστροφικές που μπορεί να προκαλέσουν την καταστροφή ολόκληρης της καλλιέργειας τόσο στην προστατευόμενη καλλιέργεια του θερμοκηπίου όσο φυσικά και στην ύπαιθρο. Τα ενήλικα έντομα γεννούν τα αυγά τους στο κάτω μέρος του φυλλώματος, των βλαστών ή των καρπών. Οι νεαρές προνύμφες που εκκολάπτονται μέσα σε αυτά τα τμήματα των φυτών, αρχίζουν να τρέφονται από αυτά, αφήνοντας λευκά σημάδια σαν χάρτινες στοές. Οι ιστοί καταρρέουν και οι καρποί χάνουν την εμπορική τους αξία. Η καταπολέμηση της Tuta είναι δύσκολη. Η Tuta αναπτύσσει εύκολα ανοσία έναντι των εντομοκτόνων, γι αυτό η καλύτερη μέθοδος για τον έλεγχο του είναι μέσω της βιολογικής διαχείρισης. Οι παγίδες φερομόνης είναι μια κοινώς χρησιμοποιούμενη τεχνική. Προσελκύουν αρσενικά έντομα και εμποδίζουν τη γονιμοποίηση των θηλυκών, μειώνοντας έτσι κάπως τον πληθυσμό τους.

Λυριόμυζα

Η Lyriomyza spp είναι έντομο που προκαλεί στοές σε πολλά φυτά, συμπεριλαμβανομένης της τομάτας. Η ζημιά που προκαλείται από αυτό αυτό το έντομο είναι παρόμοια με τη ζημιά που προκαλείται από την Tuta absoluta. Τα ενήλικα τρυπώνουν στα στελέχη των φύλλων και των καρπών και αφήνουν τα αυγά τους. Μετά την εκκόλαψη, οι νεαρές προνύμφες αρχίζουν να τρέφονται από τους ιστούς που προκαλούν χαρακτηριστικές λευκές ελικοειδείς στοές. Η ζημιά δεν είναι τόσο εκτεταμένη όσο αυτή προκαλείται από την τούτα, ωστόσο, μειώνει επίσης την ποιότητα και την εμπορική αξία των καρπών. Η διαχείριση περιλαμβάνει τα περισσότερα από τα μέτρα που προτείνονται για την Tuta absoluta.

Τετράνυχος

Το Tetranychus urticae είναι ένα μικροσκοπικό άκαρι που προσβάλλει πολλές καλλιέργειες, συμπεριλαμβανομένης της τομάτας. Ξεχειμωνιάζει στα υπολείμματα των φύλλων και προσβάλλει τα φυτά τομάτας κατά τη διάρκεια ζεστού και ξηρού καιρού. Τα ακάρεα, διαπερνούν το φύλλωμα για να τραφούν προκαλώντας κίτρινους αποχρωματισμούς ή μια χαρακτηριστική χάλκινη απόχρωση που μοιάζει με κάψιμο φλόγας. Μπορεί επίσης να παρατηρούμε ιστό ανάμεσα στο φύλλωμα. Μια καλή τεχνική είναι η διαρκής παρακολούθηση του πληθυσμού τους με τη χρήση παγίδων. Αν ο αριθμός είναι πάνω από τα αποδεκτά όρια, τότε μπορείτε να εξετάσετε κάποια επέμβαση, πάντα υπό την επίβλεψη κάποιου γεωπόνου. Υπάρχουν βιολογικές και χημικές λύσεις στην αγορά, οι οποίες φυσικά θα πρέπει πάντα να χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τα πρότυπα ορθών γεωργικών πρακτικών και υπό την εποπτεία ενός γεωπόνου με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος.

Ασθένειες

Βοτρύτης 

Ο βοτρύτης είναι μια σοβαρή ασθένεια της ντομάτας, που προκαλείται από τον μύκητα Botrytis cinerea. Ο παθογόνος οργανισμός μπορεί να επιβιώσει για μεγάλα χρονικά διαστήματα με τη μορφή σκληρωτίων. Ευνοείται από χαμηλές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με υψηλά επίπεδα υγρασίας, ενώ ο άνεμος και η βροχή διασπείρουν τα σπόρια από φυτό σε φυτό.

Συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σε όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού, ωστόσο, ο υγιής ιστός συνήθως δε μολύνεται ενεργά. Οι λοιμώξεις εμφανίζονται σε τραυματισμένο ιστό, για παράδειγμα μετά το κλάδεμα. Μετά από λίγο, αυτές οι βλάβες καλύπτονται από χαρακτηριστική γκρι επάνθιση του μύκητα. Στον τραυματισμένο ιστό μπορεί να αναπτυχθούν έλκη που σταδιακά καλύπτουν το βλαστό και οδηγούν το φυτό σε θάνατο. Εάν ο καρπός μολυνθεί, τότε γίνεται υδαρής και μαλακός λόγω της κατάρρευσης των ιστών.

Ο έλεγχος της ασθένειας ξεκινά με τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης. Αυτά περιλαμβάνουν πρώτα από όλα αμειψισπορά. Δευτερευόντως, περιλαμβάνουν έλεγχο των ζιζανίων και ασφαλείς αποστάσεις μεταξύ των φυτών, κατάλληλο κλάδεμα την κατάλληλη στιγμή και αποφυγή διαβροχής του υπέργειου τμήματος του φυτού. Η γενική κατάσταση των φυτών (θρεπτικά συστατικά και στάθμη νερού, έκθεση στον ήλιο) μπορεί επίσης να ενισχύσει την άμυνά τους. Η χημική καταπολέμηση χρησιμοποιείται μόνο εάν το πρόβλημα είναι σοβαρό και πάντα υπό την επίβλεψη ενός επιστήμονα γεωπόνου. Είναι επίσης σημαντικό να χρησιμοποιείτε απολύμανση των εργαλείων κάθε φορά που έρχονται σε επαφή με τα φυτά.

Αλτερνάρια 

Είναι μια σοβαρή ασθένεια ντομάτας που προκαλείται από τον μύκητα Alternaria solani. Ο μύκητας διαχειμάζει σε υπολείμματα, σπόρους ή ζιζάνια και διασπείρεται μέσω του αέρα και του νερού. Η Αλτερνάρια μολύνει τα φυτά τομάτας σε διαφορετικά στάδια της ανάπτυξής τους. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν σήψη των σπορόφυτων, έλκη στους βλαστούς και άλλα. Για την αντιμετώπιση της ασθένειας ο παραγωγός θα πρέπει να λάβει αρχικά προληπτικά μέτρα όπως: αμειψισπορά, έλεγχος ζιζανίων, απομάκρυνση φυτικών υπολειμμάτων, άρδευση με σταγόνες και χρήση ανθεκτικών ποικιλιών ντομάτας. 

Φυτόφθορα

Η φυτόφθορα είναι μια μυκητολογική ασθένεια που προσβάλει σχεδόν όλα τα μέρη των φυτών, οδηγώντας τελικά στο θάνατο του φυτού. Μπορεί να ζήσει με τη μορφή σπορίων για αρκετά χρόνια στο έδαφος. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συχνότερα στα φύλλα, κατά τη διάρκεια ημερών με υψηλά επίπεδα υγρασίας, ειδικά σε απότομες αυξομειώσεις θερμοκρασίας. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν βλάβες στο φύλλωμα που ξεκινούν ως σποραδικές κηλίδες που τελικά ενώνονται σε μια ενιαία. Η ζημιά μοιάζει με ζημιές από παγετό και γι αυτό συχνά μπορεί να μπερδέψει τους παραγωγούς. Τέλος, η φυτόφθορα μπορεί να προσβάλει και τη ρίζα. 

Ανθράκωση

Η ανθράκωση είναι  άλλη μια κοινή ασθένεια της ντομάτας που προκαλείται από τους μύκητες του γένους Colletotrichum spp. Το παθογόνο προσβάλλει όλα τα μέρη των φυτών, ωστόσο παρατηρούμε τα συμπτώματα πιο εύκολα στους ώριμους καρπούς. Οι άγουροι καρποί μπορεί να έχουν μολυνθεί αλλά τα συμπτώματα δεν είναι τόσο εμφανή. Τα συμπτώματα στις ώριμες ντομάτες εμφανίζονται ως λευκές κυκλικές κηλίδες που επεκτείνονται περιοδικά και γίνονται καφέ. 

Ωίδιο

Σε αντίθεση με τις περισσότερες μυκητολογικές ασθένειες της ντομάτας, το ωίδιο, αν και ευνοείται από την υψηλή υγρασία, μπορεί να αναπτυχθεί και κατά τη διάρκεια ξηρών περιόδων. Στην ανώτερη επιφάνεια των φύλλων μπορεί να παρατηρηθεί λευκή επάνθιση του μύκητα. Τα συμπτώματα επίσης περιλαμβάνουν πράσινες χλωρωτικές κηλίδες στην ανώτερη επιφάνεια των φύλλων. Πρέπει πάντα να απολυμαίνουμε τα εργαλεία μας μετά από κάθε επαφή με μολυσμένο φυτό, προκειμένου να αποτρέψουμε τη διάδοση της λοίμωξης σε υγιή φυτά. Η διαχείριση περιλαμβάνει όλα τα μέτρα ελέγχου του βοτρύτη σε συνδυασμό με χρήση ανθεκτικών ποικιλιών.

Βερτισιλλίωση

Αυτή η ασθένεια προκαλείται από τους μύκητες Verticillium albo-atrum και Verticillium dahliae. Το παθογόνο επιβιώνει σε φυτικά υπολείμματα και μπορεί να μεταδοθεί από τους νηματώδεις. Εισβάλλει στο φυτό από το ριζικό σύστημα, αλλά θέλει προσοχή, καθώς η ασθένεια μπορεί να είναι ασυμπτωματική κατά τη διάρκεια των πρώτων σταδίων καθιστώντας δυσκολότερη τη διάγνωση. Η ασθένεια ουσιαστικά αχρηστεύει το αγγειακό σύστημα του φυτού. Δε μπορούν να μεταφερθούν νερό και θρεπτικά στοιχεία στα ανώτερα μέρη του φυτού της τομάτας. Στα τελευταία στάδια του κύκλου της ασθένειας, παρατηρούμε έντονο μαρασμό φύλλων κατά τη διάρκεια θερμών ημερών. Τα φύλλα παρουσιάζουν επίσης χλώρωση και γωνιακές αλλοιώσεις σχήματος V.  

Ίωση (TSWV)

Η ασθένεια του κηλιδωτού μαρασμού της τομάτας είναι επίσης σημαντική. Οι θρίπες είναι οι πιο κοινοί φορείς του ιού TSWV. Τα συμπτώματά στα φυτά τομάτας περιλαμβάνουν σκούρες κηλίδες στο φύλλωμα και ραβδώσεις στους μίσχους. Εάν η ίωση εμφανιστεί πριν από την καρπόδεση, είναι πιθανό το φυτό να μην καταφέρει να δέσει καρπό. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να προστατεύσουμε τις καλλιέργειες μας είναι να αγοράσουμε υγιές πολλαπλασιαστικό υλικό και ανθεκτικές ποικιλίες. Δυστυχώς έχει παρατηρηθεί ότι ο ιός προσβάλλει και ζιζάνια αμέσως μετά από την καλλιέργεια τομάτας. Αυτό δυστυχώς έχει μεγάλη συμβολή στη διατήρηση του μολύσματος σε περιόδους όπου εφαρμόζεται αγρανάπαυση σε ένα χωράφι. 

Περονόσπορος Τομάτας (Phytophthora infestans) 

Έντονες βροχοπτώσεις κατά το Μάιο και Ιούνιο στη χώρα μας είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα προκαλέσουν ταχεία διάδοση του περονόσπορου σε επαγγελματικές καλλιέργειες τομάτας. Tα μολυσμένα φυτά τομάτας μπορούν να καταστραφούν από το P. infestans. Λευκή επάνθιση μπορεί να είναι ορατή σε συνθήκες υγρασίας. Σε καρπούς ντομάτας παρατηρούνται σκούρες καστανές κηλίδες που σταδιακά μεγαλώνουν και να καταστρέφουν ολόκληρο τον καρπό της τομάτας.

Πηγή: Wikifarmer.gr/el