Πικροδάφνη

Στην Ελλάδα είναι πραγματικά δύσκολο να κυκλοφορήσει κανείς έστω και για πέντε λεπτά στο δρόμο και να μην αντικρύσει τα έντονα χρώματα της γνωστής σε όλους μας πικροδάφνης. Η πικροδάφνη βρίσκεται κυριολεκτικά παντού, ακόμα και μέσα στο κέντρο των πόλεων. Τη συναντάμε συχνά ως χώρισμα ανάμεσα στα δύο ρεύματα κυκλοφορίας, ως μικρό διακοσμητικό θάμνο σε γλάστρες και ζαρντινιέρες έξω από διάφορα καταστήματα, ως φυσικό πολύχρωμο και αδιαπέραστο φυτοφράχτη που μπορεί να φτάσει πολλά μέτρα σε ύψος, ή ως διαμορφωμένο καλλωπιστικό δένδρο σε παρτέρια πεζοδρομίων. Αυτό οφείλεται στο ότι η πικροδάφνη είναι από τα πιο ευπροσάρμοστα φυτά που μπορούν να ευδοκιμήσουν στην Ελλάδα και να αναπτυχθούν με ελάχιστη φροντίδα από ένα σημείο της ζωής τους και έπειτα.

Η επιστημονική ονομασία της πικροδάφνης είναι Nerium oleander. Πρόκειται για έναν πολυετή αειθαλή καλλωπιστικό θάμνο που όπως βλέπουμε και στις παρακάτω φωτογραφίες μπορεί να ξεπεράσει ακόμα και τα 5 μέτρα σε ύψος. Έχει άνθη διαφόρων χρωμάτων, με πιο συνηθισμένα χρώματα το ροζ, το λευκό και το κρεμ. Χρειάζεται προσοχή καθώς διαθέτει τοξικά φύλλα, που είναι δηλητηριώδη για τον άνθρωπο και τα κατοικίδια ζώα. Δεν θα πρέπει φυσικά να συγχέεται με τη δάφνη που προσθέτουμε στο φαγητό. Η επαφή με το φύλλωμα και τα λουλούδια της πικροδάφνης ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρούς ερεθισμούς του δέρματος και αλλεργικές αντιδράσεις. Για το λόγο αυτό, φοράμε πάντα καλής ποιότητας γάντια όταν πρόκειται να εργαστούμε πάνω στο φυτό αυτό.

Όπως συμβαίνει σε πολλούς καλλωπιστικούς θάμνους, υπάρχουν νάνες αλλά και πλήρους ανάπτυξης ποικιλίες πικροδάφνης. Οι περισσότερες νάνες ποικιλίες φτάνουν μετά από 2-3 χρόνια σε ύψος 1,20 με 1,40 μέτρα και δεν ψηλώνουν άλλο. Αντιθέτως, οι πικροδάφνες πλήρους μεγέθους έχουν πολύ γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης. Αν μια πικροδάφνη πλήρους ανάπτυξης βρει ευνοϊκές συνθήκες, μπορεί να αυξάνεται καθ ύψος για 50 με 70 εκατοστά το χρόνο ή και περισσότερο. Αυτό σημαίνει ότι αν τη χρονιά που θα τις φυτέψουμε σε σειρά έχουν ύψος 1,5 μέτρο, ήδη σε 1-2 χρόνια λειτουργούν άψογα ως φυτοφράχτης, καθώς μπορεί να έχουν αποκτήσει ύψος 2,50 με 3 μέτρα, ενώ το εσωτερικό του φράχτη θα είναι αρκετά πυκνό, εμποδίζοντας εντελώς τα αδιάκριτα βλέμματα. 

Πρέπει να τονιστεί ότι το φυτό χρειάζεται ηλιοφάνεια και άμεση πρόσβαση στο ηλιακό φως για τουλάχιστον 6 ώρες ημερησίως, καθώς σε σκιά -όπως βλέπουμε στη φωτογραφία 3- γίνεται καχεκτικό με λεπτούς ασθενικούς βλαστούς και σαφώς πολύ μικρότερη βλάστηση και ανθοφορία. 

Η πικροδάφνη ανέχεται την ξηρασία σε πολύ μεγάλο βαθμό. Ένα μεγάλο ποσοστό των φυτών που συναντούμε στο δρόμο δεν ποτίζεται καθόλου μετά τα πρώτα δύο με τρία χρόνια ζωής, και τα φυτά διατηρούνται απορροφώντας απλώς το νερό από τις όποιες βροχοπτώσεις. Βέβαια για να συμβεί αυτό, και να είμαστε σίγουροι ότι το φυτό θα επιβιώσει και θα αναπτυχθεί σωστά, το πρώτο και ίσως το δεύτερο καλοκαίρι μετά την φύτευση στο έδαφος είναι καλό να ποτίζεται τακτικά. Όσον αφορά το έδαφος, και εκεί η πικροδάφνη δεν έχει κάποια ιδιαίτερη απαίτηση, καθώς μπορεί να ευδοκιμήσει σε άγονα εδάφη και σε ένα μεγάλο εύρος pH και αλατότητας. Υπάρχουν αναφορές ότι αναπτύσσεται ακόμα και σε pH ελαφρώς πάνω από 8, ενώ η αντοχή της στην αλατότητα την καθιστά ιδανική για φύτευση σε παραθαλάσσιες περιοχές. 

Μεταφύτευση

Η κατάλληλη εποχή μεταφύτευσης για την πικροδάφνη είναι η άνοιξη ή το φθινόπωρο. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε αφού αγοράσουμε τα φυτά μας είναι να τα καθαρίσουμε με ψαλίδι κλαδέματος, έτσι ώστε να αφαιρέσουμε την όποια ξερή βλάστηση και τα μαραμένα λουλούδια. Με αυτόν τον τρόπο θα τα βοηθήσουμε να συγκεντρώσουν τους πόρους του και τα πολύτιμα θρεπτικά συστατικά τους σε λιγότερα αλλά ομορφότερα και πιο λαμπερά λουλούδια. Αρχικά λοιπόν αφαιρούμε τα ώριμα άνθη τα οποία έχουν αρχίσει να μαραίνονται. Καλό είναι να αφαιρέσουμε όλο το βλαστό που περιέχει το σχεδόν μαραμένο λουλούδι έως την προηγούμενή του διακλάδωση. Αυτό είναι μια απαραίτητη διαδικασία, καθώς έτσι το φυτό θα συγκεντρώσει την ενέργειά του στα νεαρά μπουμπούκια που θα μας εκπλήξουν πολύ σύντομα με την εμφάνιση, τη ζωντάνια και τα χρώματά τους. Tα ψαλίδια κλαδέματος που θα χρησιμοποιήσουμε κατά τον καθαρισμό καλό είναι να είναι υψηλής ποιότητας και να συνοδεύονται από τα απαραίτητα πιστοποιητικά. Στη συνέχεια, ανοίγουμε ένα λάκκο με διάμετρο μεγαλύτερη από αυτή της γλάστρας και τοποθετούμε το φυτό μας. Στην περίπτωση που θέλουμε να δημιουργήσουμε φυτοφράχτη, η απόσταση μεταξύ δύο φυτών πικροδάφνης πλήρους ανάπτυξης πρέπει να είναι τουλάχιστον ενάμισι μέτρο. 

Κλάδεμα

Παρόλο που δεν είναι απολύτως απαραίτητο, το κλάδεμα μπορεί να χρησιμεύσει για την ενίσχυση της ανθοφορίας και την αύξηση της πυκνότητας του θάμνου. Είναι σαφές ότι σε έναν πολυετή θάμνο με πολύ γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης, το κλάδεμα είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Ουσιαστικά εμείς με το κατάλληλο κλάδεμα μπορούμε να δώσουμε στο φυτό το σχήμα που επιθυμούμε. Μπορούμε να το διαμορφώσουμε σε ένα μαζεμένο θάμνο αν το κλαδεύουμε αυστηρά κάθε 2 χρόνια, να το ενθαρρύνουμε να ψηλώσει πολύ δημιουργώντας φυτοφράχτη, να το διαμορφώσουμε σε δέντρο ή να μην κάνουμε τίποτα και μετά να μαζεύεται με πολύ μεγάλη δυσκολία. Χρειάζεται για κάθε φυτό ένα σαφές σχέδιο που πρέπει να έχουμε εκ των προτέρων. 

Την άνοιξη απομακρύνουμε κάθε ξερό βλαστό ή κατεστραμμένο από τον πάγο φυτικό υλικό. Το φθινόπωρο γίνεται όμως το βασικό κλάδεμα. Τα λουλούδια φύονται μόνο σε ξύλο προηγούμενου έτους, οπότε είναι καλύτερο να μην κλαδεύουμε ταυτόχρονα όλο το φυτό, καθώς αυτό θα οδηγήσει σε ένα χρόνο χωρίς λουλούδια. Η ιδέα είναι να κλαδεύουμε ⅓ από τα κλαδιά κάθε χρόνο, έτσι ώστε ολόκληρος ο θάμνος να κλαδεύεται μέσα σε τρία χρόνια. Το κλάδεμα καλό είναι να γίνεται στις αρχές του φθινόπωρο, έτσι ώστε να αφήσουμε στο φυτό αρκετό διάστημα να προφυλαχθεί για τον πρώτο παγετό. Σαν γενικό κανόνα, εάν κλαδέψουμε παλιό ξύλο, θα εμφανιστούν νέοι και μακριοί βλαστοί. Εάν κόψουμε σε περιοχές με άνθη, θα πάρουμε μικρότερους βλαστούς που θα ανθίσουν γρήγορα.

Για να διαμορφώσουμε μία πικροδάφνη σε σχήμα δέντρου, ξεκινάμε διαλέγοντας το πιο δυνατό βλαστό, ο οποίος θα αποτελέσει τον κορμό του δέντρου. Επίσης, διαλέγουμε το επιθυμητό ύψος κορμού και από εκεί και κάτω κλαδεύουμε οποιαδήποτε διακλάδωση του κεντρικού κορμού. Θα πρέπει να πραγματοποιούμε την παρακάτω εργασία για αρκετό καιρό και να αφαιρούμε κάθε λαίμαργο βλαστό, έτσι ώστε το φυτό να αρχίσει σταδιακά να μεγαλώνει σε σχήμα δένδρου. 

Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι οι χυμοί του φυτού είναι τοξικοί και χρειάζεται οπωσδήποτε να φοράμε γάντια καλής ποιότητας και μακρυμάνικη μπλούζα, έτσι ώστε να αποφύγουμε δερματικούς ερεθισμούς. Ακόμα, μετά το κλάδεμα πλένουμε τα εργαλεία και τα χέρια μας. Το πλύσιμο του εξοπλισμού μας διασφαλίζει ότι την επόμενη φορά που θα τα χρησιμοποιήσουμε δεν θα διατρέχουμε κανένα κίνδυνο ερεθισμού από το φυτό αυτό. 

Η προσωπική ασφάλεια είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στις εργασίες του κλαδέματος. Μπορεί η κηπουρική να είναι ένα φαινομενικά ακίνδυνο χόμπι, όμως εγκυμονεί κινδύνους που ένας αρχάριος πιθανά δεν φαντάζεται. Αρχικά είναι σημαντικό να προμηθευτούμε γαλότσες καλής ποιότητας. Ο κήπος συχνά, κυρίως κατά το τέλος καλοκαιριού με αρχές φθινοπώρου, όπου είναι και η περίοδος κλαδέματος της πικροδάφνης, προσελκύει ανεπιθύμητους επισκέπτες που αναζητούν τροφή, όπως για παράδειγμα φίδια ή ποντίκια. Ένα απρόσεκτο βήμα στον κήπο, μπορεί να έχει κακή εξέλιξη.  Είναι λοιπόν εξαιρετικά σημαντικό να προστατεύουμε τα πόδια μας από ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Μπορείτε να βρείτε γαλότσες άριστης ποιότητας με αδιαπέραστα υλικά όπως οι Γαλότσες STIHL που εκτός από προστασία από δαγκώματα, προσφέρουν υψηλή σταθερότητα στο βάδισμα χάρη στο αντιολισθητικό αυλακωτό πέλμα. 

Λίπανση

Παρόλο που σαν ώριμο φυτό η πικροδάφνη χρειάζεται ελάχιστη ή καθόλου λίπανση, η προσθήκη λιπάσματος σε ένα νεαρό φυτό θα το βοηθήσει να μεγιστοποιήσει τον ρυθμό ανάπτυξής του, να ωριμάσει και να αποκτήσει πιο γρήγορα το επιθυμητό ύψος και πυκνότητα, ειδικά αν προορίζεται για φυτοφράχτης. Η λίπανση μπορεί να πραγματοποιείται τρεις φορές ανά έτος, αρχικά στις αρχές της άνοιξης, όταν η νέα βλάστηση εμφανίζεται για πρώτη φορά, στη συνέχεια κατά το τέλος της άνοιξης και ακόμη μία φορά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Δε χρειάζεται να προμηθευτούμε κάποιο ιδιαίτερο λίπασμα, καθώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα ισορροπημένο λίπασμα (π.χ. N-P-K 10-10-10) που χρησιμοποιούμε για τα λαχανικά στον κήπο μας. 

Πικροδάφνη σε Γλάστρα

Εκτός από το έδαφος, αρκετοί είναι αυτοί που διατηρούν την πικροδάφνη σε γλάστρα στο μπαλκόνι. Φυσικά για να γίνει αυτό, είναι αυτονόητο ότι θα επιλέξουμε μια νάνα ποικιλία που δε θα ξεπεράσει το 1,5 μέτρο σε ύψος. Δύο καλές επιλογές ποικιλίας είναι η Petite Pink (ροζ άνθη) και η White Sands (λευκά άνθη). 

Αν προσέξουμε κάποια βασικά πράγματα, η πικροδάφνη μας θα ζήσει αρκετά χρόνια στη γλάστρα μας και θα μας χαρίζει απλόχερα τη ζωντάνια και τα πλούσια χρώματά της.  

1. Τοποθετούμε τη γλάστρα σε ένα σημείο όπου το φυτό μας να έχει άμεση πρόσβαση στο ηλιακό φως για τουλάχιστον 6 ώρες ημερησίως. Είναι βασικό στο σημείο που θα τοποθετηθεί η γλάστρα να μην έχουν άμεση πρόσβαση παιδιά και κατοικίδια ζώα. Ο λόγος είναι ότι – παρόλη την εξωτερική ομορφιά – όλα τα μέρη του φυτού είναι τοξικά και η επαφή με αυτά μπορεί να προκαλέσει ερεθισμούς και αλλεργικές αντιδράσεις, ενώ μία ενδεχόμενη κατάποση ενός φύλλου εγκυμονεί πολύ σοβαρούς κινδύνους. 
2. Σε σχέση με την καλλιέργεια πικροδάφνης στο έδαφος, το φυτό σε γλάστρα είναι λιγότερο ανεκτικό στην ξηρασία, και ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες θα πρέπει να το ποτίζουμε τακτικά, αφού διαπιστώσουμε με το δάκτυλό μας ότι το χώμα της γλάστρας είναι εντελώς ξηρό.  
3. Στα πρώτα ένα με δύο χρόνια ζωής του φυτού, καλό είναι να προσθέτουμε ένα ισορροπημένο λίπασμα δύο φορές το χρόνο (μία την άνοιξη και μία το καλοκαίρι). Μπορούμε να προσθέσουμε ένα απλό μπλε κοκκώδες λίπασμα που χρησιμοποιούμε για άλλες χρήσεις (κηπευτικά) και αμέσως μετά να ποτίσουμε. Εναλλακτικά, μπορούμε να ποτίζουμε τη γλάστρα έχοντας προσθέσει στο ποτιστήρι ένα υδατοδιαλυτό λίπασμα. 
4. Μετά το τέλος της ανθοφορίας και πριν μετακινήσουμε τη γλάστρα για το χειμώνα, μπορούμε να κλαδέψουμε το ⅓ των κλαδιών στο μισό μήκος τους για να διατηρήσουμε ένα ωραίο μαζεμένο σχήμα. Κάθε χρόνο, προχωράμε στο κλάδεμα και πάλι του ενός τρίτου των κλαδιών, έτσι ώστε ολόκληρος ο θάμνος να κλαδεύεται σε μια τριετία.
5. Προς το τέλος του φθινοπώρου, ενδεχομένως να χρειαστεί να αλλάξουμε τη θέση της γλάστρας με την πικροδάφνη μας, με σκοπό να την προστατέψουμε από το κρύο και την παγωνιά που έρχεται. Στη Κεντρική και Νότια Ελλάδα αυτό ίσως να μην απαραίτητο, ωστόσο από τη Θεσσαλονίκη και πάνω συνήθως οι γλάστρες με την πικροδάφνη τοποθετούνται το χειμώνα σε εσωτερικούς ή ακάλυπτους χώρους αν υπάρχει δυνατότητα, έτσι ώστε το φυτά να διαχειμάσουν και να αντέξουν το κρύο με τις λιγότερες δυνατές συνέπειες. Σε θερμοκρασίες από -10oC και κάτω, το φυτό αρχίζει να έχει σοβαρά προβλήματα, ειδικά όταν οι θερμοκρασίες αυτές επιμένουν για αρκετές ώρες. Κάποιοι άλλοι επίσης σκεπάζουν τις γλάστρες με τα φυτά για τον ίδιο λόγο.
6. Φοράμε πάντα καλής ποιότητας γάντια όταν πρόκειται να εργαστούμε πάνω στο φυτό αυτό, καθώς η παραμικρή επαφή μπορεί να προκαλέσει ερεθισμούς στο δέρμα. 

Πηγή: wikifarmer.com/el